W kwietniu 2018 Komisja do Spraw Unii Europejskiej (SUE) zebrała się na 6 posiedzeniach: nr 194-199. W trakcie tych posiedzeń komisja:

• rozpatrzyła 60 dokumentów UE:
  • w trybie art. 7 ust. 4 ustawy kooperacyjnej – 14 projektów aktów ustawodawczych UE, dotyczących m.in., ustanowienia planu wieloletniego dotyczącego połowów eksploatujących stada denne w zachodniej części Morza Śródziemnego; udzielenia dalszej pomocy makrofinansowej Ukrainie; trwałych zanieczyszczeń organicznych,
  • w trybie art. 151 ust. 1 regulaminu Sejmu z uwzględnieniem art. 3 ust. 2 ustawy kooperacyjnej – 24 dokumenty KE (12 komunikatów, 12 sprawozdań), dotyczących m.in., reformy struktury administracyjnej szkół europejskich; oceny śródokresowej programu Erasmus+ (2014–2020); jakości danych fiskalnych zgłoszonych przez państwa członkowskie w 2017,
  • w trybie art. 11 ust. 1 ustawy kooperacyjnej – dokumenty UE, które miały być przedmiotem obrad Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa oraz Rady ds. Ogólnych,
  • w trybie art. 8 ust. 2 ustawy kooperacyjnej – 11 projektów aktów prawnych, dotyczących m.in., opodatkowania osób prawnych, których obecność na rynku cyfrowym jest znacząca; uruchomienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji w następstwie wniosku władz belgijskich – EGF/2017/010 BE/Caterpillar; decyzji Rady upoważniającej do rozpoczęcia negocjacji w sprawie Światowego paktu na rzecz środowiska,
• pozytywnie zaopiniowała kandydaturę Andrzeja Sadosia na stanowisko Stałego Przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej (opinia nr 31, pos. nr 195),
• rozpatrzyła, w trybie art. 18 ust. 4 ustawy kooperacyjnej, informację o pracach legislacyjnych związanych z wdrożeniem dyrektyw, których termin transpozycji już upłynął lub upływa w ciągu najbliższych trzech miesięcy (wg stanu na 23.02.2018), przedstawioną przez przedstawicieli odpowiednich ministerstw (pos. nr 195),
• rozpatrzyła informację na temat pozycji Polski w wynikach kontroli Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w 2017 roku (prezentował członek ETO Janusz Wojciechowski) (mtg no. 197),
• rozpatrzyła: informację nt. posiedzenia Rady ds. Zagranicznych, które odbyło się 19 marca 2018, informację o posiedzeniu Rady Europejskiej, które odbyło się 22 marca 2018 oraz informację o posiedzeniu Rady ds. Zagranicznych planowanym na 16 kwietnia 2018 (prezentował sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Konrad Szymański) (pos. nr 198),
• rozpatrzyła informację na temat bieżącego stanu debaty na temat roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej (pos. nr 199),
• pozytywnie zaopiniowała kandydaturę Piotra Nowaka na stanowisko członka Rady Dyrektorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego (opinia nr 32, pos. nr 199).

***

SUE wspólnie z Komisją Finansów Publicznych oraz Komisją Gospodarki i Rozwoju

wysłuchała informacji na temat Programu Konwergencji i Krajowego Programu Reform przygotowanych przez Polskę w związku z realizacją Semestru Europejskiego w 2018 roku (prezentowali: podsekretarz stanu w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii Tadeusz Kościński oraz podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Leszek Skiba) (pos. SUE nr 196).

***

W kwietniu 2018 w bazach EDL-S (Europejskie Dokumenty Legislacyjne w Sejmie) i IPEX opublikowano informacje i dokumenty dotyczące posiedzeń SUE nr 194-195 oraz 198-199 dostarczone przez sekretariat komisji.

• 13.04.2018, rozpatrzyła informację Ministra Cyfryzacji, Marka Zagórskiego, na temat zagadnień związanych z wdrożeniem do krajowego porządku prawnego ogólnego rozporządzenia unijnego o ochronie danych osobowych (RODO) (pos. nr 89);

• 12.04.2018, zapoznała się z informacją członka Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, Janusza Wojciechowskiego, na temat najważniejszych kontroli Europejskiego Trybunału Obrachunkowego dotyczących Polski (pos. nr 84);

• skierowano do I czytania następujące projekty ustaw wykonujące prawo Unii Europejskiej [druk nr]:
  
  • Rządowy projekt ustawy o przetwarzaniu danych dotyczących przelotu pasażera [2461],
  • Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw [2459],
  • Rządowy projekt ustawy o tachografach [2458],
  • Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych [2449],
  • Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw [2412],
  • Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw [2411],
  • Rządowy projekt ustawy o ochronie danych osobowych [2410],
  • Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych [2391],
• opublikowano następujące ustawy wykonujące prawo Unii Europejskiej [druk nr]:
  
  • Ustawa z dnia 1 marca 2018 o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu [2233],
  • Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw [2191],
  • Ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw [1424].

W kwietniu 2018 badaniu pomocniczości podlegały 23 projekty aktów ustawodawczych. Według stanu na 08.05.2018, parlamenty narodowe zgłosiły w tym okresie 3 uzasadnione opinie w sprawie niezgodności badanych projektów z zasadą pomocniczości
* Do dokumentów COM(2017) 753 i COM(2018) 51 uzasadnione opinie zostały zgłoszone także w marcu 2018 - por. poprzedni Biuletyn OIDE – marzec 2018. Ponadto uzasadniona opinia do dokumentu COM(2017) 753  przyjęta w marcu 2018 przez brytyjską Izbę Gmin, ale opublikowana w bazie IPEX dopiero w kwietniu po publikacji marcowego Biuletynu OIDE, nie została ujęta w statystykach.

24 kwietnia 2018, Bruksela, Międzyparlamentarne spotkanie komisji na temat "W kierunku WPR po 2020: przyszłość żywności i rolnictwa"

• Priorytety bułgarskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej
• Sesja I - Przyszłość polityki rolnej: zmodernizowana i oparta na wynikach polityka na rzecz zrównoważonego wzrostu, ochrony środowiska, żywności wysokiej jakości, zdrowia i zatrudnienia w UE
  • Dyskusja z udziałem przedstawicieli parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego
• Sesja II - Wdrażanie przyszłej polityki rolnej: jak poprawić synergię wielopoziomowego procesu zarządzania opartego na wzmocnionej pomocniczości, z uwzględnieniem roli parlamentów narodowych
  • Dyskusja z udziałem przedstawicieli parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego
• Uwagi końcowe

23-24 kwietnia 2018, Tallin, Konferencja Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej (KPPUE)

• Spotkanie przewodniczących parlamentów trojki (Słowacja, Estonia, Austria i Parlament Europejski)
• Otwarcie sesji
  • Wystąpienie powitalne E. Nestora, przewodniczącego Riigikogu
  • Przyjęcie porządku obrad
  • Wystąpienie A. Tajaniego, przewodniczącego Parlamentu Europejskiego
• Sesja I – Przyszłość Unii Europejskiej
  • Główni mówcy:
    - M. Kuchciński, Marszałek Sejmu RP
    - A. Danko, przewodniczący słowackiej Rady Narodowej
    - F. De Rugy, przewodniczący francuskiego Zgromadzenia Narodowego
  • Debata
• Sesja II – Europejskie bezpieczeństwo i obrona
  • Główni mówcy:
    - I. Mūrniece, przewodnicząca łotewskiej Saeimy
    - W. Schäuble, przewodniczący niemieckiego Bundestagu
    - W. Sobotka, przewodniczący austriackiej Rady Narodowej
  • Debata
• Sesja III - Dyskusja i przyjęcie konkluzji
  • Uwagi końcowe E. Nestora, przewodniczącego Riigikogu

NOWE NA STRONIE OIDE

W dziale Materiały OIDE:

Konsultacje obywatelskie nt. przyszłości UE; Wspólna polityka rolna po 2020 roku

W dziale Bibliografie:

Konsultacje obywatelskie nt. przyszłości UE

Zaktualizowano następujące działy

Materiały OIDE: Brexit - dokumenty; Zielone i białe księgi; Unijna strategia dla Bałkanów Zachodnich

Bibliografie: BREXIT – wybrane publikacje (od 2016); Pozycja parlamentów narodowych w UE pod rządami Traktatu z Lizbony

 SPRAWY BIEŻĄCE - KOMENTARZE

• Angerer J., Hradisky M., Zoppé A.: How could the Stability and Growth Pact be simplified?, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 25.04.2018.
• Apalaki E., Drachenberg R.: Outcome of the EU leaders' meetings on 22 and 23 March 2018, „Briefing", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 09.04.2018.
• Apap J.: Przyszłość Europy: Zarys bieżącej debaty, „Briefing", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 12.04.2018.
• Bendiek A.: The EU as a Force for Peace in International Cyber Diplomacy, Stiftung Wissenschaft und Politik, "SWP Comment" 2018/C 19, April 2018.
• Bilotta N.: Reforming the European Monetary Union: The Challenge of Reconciling Risk Sharing with Market Discipline, „IAI Commentaries", Istituto Affari Internazionali, April 2018.
• Biscop S.: L'Europe de la défense: donnons une chance à «PESCO», „In Commentaries", EGMONT – The Royal Institute for International Relations, 18.04.2018.
• Cliza M.-C.(i.in.): Règlement Général de l'Union européenne sur la Protection des Données: tout le monde est-il prêt?, „CIFE Policy Paper" N°70, Centre international de formation européenne (CIFE), 27.04.2018.
• Corman M.-R., Băluțel A.: Between a rock and a hard place: the EU and the Eastern Partnership after the 2017 Brussels Summit, „CEPOB - College of Europe Policy Brief series", College of Europe, April 2018.
• Dobreva A.: Media pluralism and media freedom in the EU, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 25.04.2018.
• Ferguson C., Sochacka K.: Plenary round-up – Strasbourg, April 2018, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 20.04.2018.
• Fouéré E.: The three important messages from the European Commission's 17 April communication on the EU's Enlargement Policy, „CEPS Paper in Liberty and Security", Centre for European Policy Studies, 19.04.2018.
• Gasparotti A., Zoppé A.: European Stability Mechanism – Main Features, Instruments and Accountability, „Briefing", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 27.04.2018.
• Gasparotti A., Zoppé A.: The ESM and the EIB: comparison of some features, „Analiza", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 25.04.2018.
• Gros D.(i.in): The European Dimension of Regional and Cohesion Policies, Centre for European Policy Studies, 11.04.2018.
• Gros D.: Convergence in the European Union: Inside and outside the euro, Centre for European Policy Studies, 27.04.2018.
• Grosek K.: Status i finansowanie europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 11.04.2018.
• Giuliani J.-D.: European Momentum, European Issue n°469, Fondation Robert Schuman, 09.04.2018.
• Korenica F.: The Establishment of the European Public Prosecutor's Office: A note on its legal and policy perspective, and its possible role in the Western Balkans, „CEPS Paper in Liberty and Security", Centre for European Policy Studies, 24.04.2018.
• Lehne S.: The EU remains unprepared for the next migration crisis, Carnegie Europe, April 2018.
•  Luukas I.: Removing the secrecy in EU decision-making, „E!Sharp", April 2018.
• Mańko R.: Absolutorium z wykonania budżetu za rok 2016 – zdecentralizowane agencje UE i wspólne przedsięwzięcia, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 11.04.2018.
• Mańko R.: Sprawozdanie za rok 2016 dotyczące ochrony interesów finansowych UE – zwalczanie nadużyć finansowych, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 25.04.2018.
• Munta M.: The empty taste of Macron's citizens' consultations, „Euractive", 11.04.2018.
• Nevin M.: Eurozone Stabilisation Fund Revisited, The Federal Trust, 30.04.2018.
• Parry M., Sapala M.: Post-2020 MFF and own resources: Ahead of the Commission's proposal, „Briefing", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 27.04.2018.
• Sabbati G.:European Parliament: Facts and Figures, „Briefing", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 11.04.2018.
• Svasek M.: Absolutorium z wykonania budżetu za rok 2016 – instytucje UE oprócz Komisji Europejskiej, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 11.04.2018.
• Svasek M.: Absolutorium z wykonania budżetu za rok 2016 – Komisja Europejska i agencje wykonawcze, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 11.04.2018.
• Svasek M.: Europejski Bank Inwestycyjny – sprawozdanie finansowe za rok 2016, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 25.04.2018.
• Szczepanski M. (i.in.): Adapting to new digital realities: Main issues and policy responses, „Briefing", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 19.04.2018.
• Szuleka M.:First victims or last guardians? The consequences of rule of law backsliding for NGOs: Case studies of Hungary and Poland, „CEPS Paper in Liberty and Security", Centre for European Policy Studies, 24.04.2018.
• Thirion E.: An EU intellectual property policy to boost innovation, „Briefing", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 03.04.2018.
• Vurmo G.: The Western Balkans' EU Dream: Ambition calls for a new process, „CEPS Paper in Liberty and Security", Centre for European Policy Studies, 24.04.2018.

• What is Europe doing for its citizens? European Parliament Open Days 2018, „W skrócie", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 26.04.2018.

BREXIT

• Bárd P.: The Effect of Brexit on European Arrest Warrants, „CEPS Paper in Liberty and Security", Centre for European Policy Studies, 24.04.2018.
• Besch S.:Plugging in the British: EU defence policy, Centre for European Reform, Policy brief, 26.04.2018.
• Bond I.: Don't be a stranger! EU-UK foreign policy cooperation after Brexit, „E!Sharp", April 2018.
• Donnelly B.: Brexit: Anything could happen in the next half year, The Federal Trust, 23.04.2018.
• Gordon N.: The EU budget after Brexit: Reform not revolution, Centre for European Reform, Policy brief, 24.04.2018.
• Highman L.: Redefining a Post-Brexit EU-UK Partnership in Research and Higher Education, „CEPOB - College of Europe Policy Brief series", College of Europe, April 2018.
• Merritt G.: The bigger EU problems hidden by Brexit, Friends of Europe, April 2018.
• Tardy T.: What third-country role is open to the UK in defence?, „CEPS Paper in Liberty and Security", Centre for European Policy Studies, 24.04.2018.

PROBLEMATYKA USTROJOWA UE

Wybrane artykuły i opracowania
(dostępne w Bibliotece Sejmowej lub on-line, dostęp 04.05.2018)

• Anghel S., Dinan D. i Drachenberg R.:From Rome to Sibiu – The European Council and the Future of Europe debate, EPRS – Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, Parlament Europejski, kwiecień 2018.
• Bárd P.: Saving EU Criminal Justice: Proposal for EU-wide supervision of the rule of law and fundamental rights, „CEPS Paper in Liberty and Security", Centre for European Policy Studies, 24.04.2018.
• Ciucci M.: The role of national parliaments in the European Semester for economic policy coordination, „Analiza", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 05.04.2018.
• Hillion Ch.: 'Withdrawal under Article 50 TEU: An integration-friendly process', „Common Market Law Review" 2018, Iss. 2/1, s. 29.
• Hughes J. M.: "Sleeping Beauty" Unleashed: Harmonizing a Consolidated European Security and Defense Union, „ZEI Discussion Paper" 2018, C 248, Zentrum für Europäische Integrationsforschung.
• Salm Ch: The added value of the European Citizens' Initiative (ECI), and its revision, „Analiza", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 13.04.2018.
• Shara M.:Rules for EU institutions' processing of personal data, „Briefing", Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 23.04.2018.
• Sterck J.: Sameness and selfhood: The efficiency of constitutional identities in EU law, „European Law Journal" iss. 4, 25 April 2018.
  
  

***

Z nabytków Biblioteki Sejmowej

Bottner R., Grinc J.: BRIDGING CLAUSES IN EUROPEAN CONSTITUTIONAL LAW. LEGAL  FRAMEWORK AND PARLIAMENTARY PARTICIPATION, Cham 2018

Tematem publikacji jest uproszczona procedura zmiany traktatów (TUE i TfUE) na podstawie wprowadzonego Traktatem z Lizbony art. 48 ust. 7 TUE (generalne klauzule pomostowe/kładki), a także na podstawie specjalnych upoważnień zawartych w traktatach (procedury pomostowe/kładki ad hoc), których katalog uległ w Traktacie z Lizbony istotnemu rozszerzeniu.

Generalne klauzule pomostowe z art. 48 ust 7 TTUE oznaczają możliwość zmiany traktatów jedynie na mocy decyzji Rady Europejskiej, bez konieczności jej zatwierdzenia przez państwa członkowskie zgodnie z ich wymogami konstytucyjnymi (jak to ma miejsce w przypadku drugiej uproszczonej procedury zmiany – z art. 48 ust. 6), ale z możliwością wniesienia weta przez parlament  narodowy. W przypadku procedur pomostowych ad hoc – z jednym wyjątkiem, zawartym w art. 81 ust. 3 TfUE – parlamenty narodowe nie są uprawnione do wnoszenia sprzeciwu. W książce dokonano analizy ram prawnych wszystkich procedur pomostowych, ze szczególnym uwzględnieniem roli parlamentów narodowych.

W rozdziale pierwszym omówiono rolę parlamentów narodowych w zakresie zmiany traktatów, zwykłej i uproszczonej, a także ewolucję procedur pomostowych w prawie unijnym. Następnie poddano analizie generalne procedury pomostowe z art. 48 ust. 7 TUE, w tym związek między akapitem pierwszym i drugim ust. 7, oraz zakres i skutki prawne ich zastosowania. Kolejny rozdział poświęcono kładkom ad hoc, m.in. w obszarze polityki społecznej, środowiska, postanowień prawa rodzinnego o skutkach transgranicznych, wieloletnich ram finansowych, wzmocnionej współpracy, WPZiB i współpracy sądowej w sprawach karnych. Autorzy odnieśli się do krajowych przepisów regulujących uprawnienia parlamentów narodowych do wyrażania wcześniejszej zgody na użycie klauzul pomostowych (generalnych lub ad hoc) w wybranych państwach członkowskich.

W podsumowaniu wskazano, że choć klauzule pomostowe wydają się dziś w stanie hibernacji, to zarówno Komisja Europejska, jak i Parlament chciałyby odwoływania się do nich jako środka przezwyciężenia obecnego paraliżu europejskiego projektu i pogłębiania integracji.

***

CHARTE DES DROITS FONDAMENTAUX DE L’UNION EUROPÉENNE : COMMENTAIRE ARTICLE PAR ARTICLE (sous la dir. de F. Picod et S. Van Drooghenbroeck, avec la collab. de C. Rizcallah), Louvain-la-Neuve 2017

Traktat z Lizbony nadał Karcie Praw Podstawowych UE (KPP) taką samą moc prawną jaką mają traktaty, jednakże odwołania do niej pojawiły się w orzecznictwie krajowych sądów konstytucyjnych, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i sądów unijnych już wcześniej, po jej przyjęciu w grudniu 2000 przez trzy instytucje UE: Parlament Europejski, Radę i Komisję (jako instrumentu nie wiążącego prawnie).

Autorzy, belgijscy i francuscy naukowcy i praktycy, zwracają uwagę na aspekt „kodyfikacyjny” KPP odnotowany w pierwszym orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości przywołującym Kartę z 2006 roku (zawarty zresztą w jej preambule: Karta potwierdza prawa wynikające z tradycji konstytucyjnych i zobowiązań międzynarodowych (EKPCz) wspólnych Państwom Członkowskim oraz z orzecznictwa TSUE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka). Jednocześnie Autorzy podkreślają unikatowość KPP, która wynika z zakresu jej zastosowania (instytucje i organy UE oraz państwa członkowskie w zakresie, w jakim stosują prawo Unii, bez rozszerzania kompetencji UE), jej relacji do prawa krajowego, a także z faktu jej usytuowania w ramach szerszego „projektu politycznego”.

Publikacja uwzględnia dotychczasowe orzecznictwo i stanowiska doktryny. Obejmuje Wyjaśnienia dotyczące Karty praw podstawowych, stanowiące narzędzie wykładni Karty, opublikowane w dzienniku Urzędowym UE, oraz listę orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE, Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiej Komisji Praw Człowieka z odwołaniem do numerów artykułów Karty, których dotyczyły.

***

Szczerba-Zawada A.: SĄDY KRAJOWE JAKO ELEMENT SĄDOWNICTWA UNII EUROPEJSKIEJ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM PRAKTYKI ORZECZNICZEJ POLSKICH SĄDÓW POWSZECHNYCH, Gorzów Wielkopolski 2017

Autorka przedstawia w książce specyfikę funkcjonowania sądów państw członkowskich UE, które – obok norm prawa krajowego – mają obowiązek stosowania prawa unijnego oraz zapewnienia jego pełnej skuteczności. Dla realizacji tego obowiązku konieczna jest znajomość specyfiki porządku prawnego UE i zasad jego stosowania. Sąd krajowy dokonuje kwalifikacji oraz wykładni norm prawa unijnego i na ich podstawie wydaje rozstrzygnięcie lub – w razie wątpliwości – może zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości.

Publikację podzielono na pięć rozdziałów. Pierwszy z nich zawiera charakterystykę dwupoziomowego systemu sądowego UE (Trybunał Sprawiedliwości oraz sądy krajowe jako element sądownictwa unijnego), drugi – omówienie źródeł prawa Unii jako podstaw wyrokowania sądów krajowych. W trzecim rozdziale Autorka przedstawia rolę zasad ogólnych prawa UE w stosowaniu prawa przez sądy państw członkowskich, w tym zasady: bezpośredniego skutku, bezpośredniego obowiązywania i stosowania, pierwszeństwa prawa UE, efektywności i ekwiwalentności oraz prounijnej wykładni prawa krajowego. Następnie przeprowadzono analizę praktyki orzeczniczej polskich sądów powszechnych przy rozpatrywaniu przez nie spraw z elementem unijnym oraz omówiono przewidziane w traktatach skutki naruszenia prawa UE w wyniku jego nieprawidłowego stosowania przez sądy krajowe.

Na podstawie orzecznictwa, Autorka pozytywnie ocenia realizację przez polskie sądy obowiązków nałożonych na nie przez prawo unijne, podkreślając jednocześnie możliwość oddziaływania wyroków TSUE na funkcjonowanie sądownictwa państw członkowskich.