Strona główna > Współpraca międzyparlamentarna > Leksykon wielostronnej współpracy... > Europejskie Zgromadzenie...

 

logo be

AAA Drukuj

LEKSYKON Europejskie Zgromadzenie Bezpieczeństwa i Obrony (EZBO) / Zgromadzenie Unii Zachodnioeuropejskiej (ZUZE)

Strona Unii Zachodnioeuropejskiej

  1. Unia Zachodnioeuropejska (UZE) powstała na mocy podpisanego 23 października 1954 roku w Paryżu protokołu modyfikującego i uzupełniającego postanowienia Traktatu o współpracy w dziedzinie gospodarczej, społecznej i kulturalnej oraz zbiorowej samoobronie z 17 marca 1948 r. (zmodyfikowany Traktat Brukselski) w celu rozwijania współpracy militarnej. W pracach UZE uczestniczyło w chwili samorozwiązania 28 państw: 10 państw członkowskich (państwa sygnatariusze), 6 członków stowarzyszonych (w tym Polska od 1999 r.), 5 obserwatorów oraz 7 partnerów stowarzyszonych*.
  2. Do początku lat 70. UZE odgrywała rolę promotora rozwoju współpracy w Europie Zachodniej, później jednak stopniowo traciła swoje kompetencje na rzecz NATO, Rady Europy oraz Wspólnot Europejskich. Na mocy Traktatu z Maastricht (1993) uznano UZE za integralną część rozwoju UE i zobowiązano ją do opracowania i wykonywania postanowień UE mających wpływ na kwestie obronne. W 1992, zgodnie z postanowieniami Rady z Petersberga, rozszerzono kompetencje UZE, włączając w ich zakres tzw. misje petersberskie, czyli misje humanitarne, ratunkowe i utrzymania pokoju, zwane operacjami zarządzania kryzysowego. Na mocy Traktatu z Amsterdamu (1999) przewidziano możliwość włączenia UZE do UE i zaliczono realizację zadań petersberskich do kompetencji Unii, zapewniając jej w tym celu dostęp do zdolności operacyjnych UZE (art. J7). W 2000 Rada UZE postanowiła przekazać UE swoje zdolności operacyjne i organy. W kompetencji UZE pozostawały odtąd już tylko funkcje związane ze zobowiązaniem do wspólnej obrony.
  3. Wraz z wejściem w życie Traktatu z Lizbony wprowadzono (art. 42 ust. 7 TUE) rozwiązanie umożliwiające realizację w ramach Unii Europejskiej zobowiązania do zbiorowej obrony, które nakładał art. V zmodyfikowanego Traktatu Brukselskiego (wiążący jedynie 10 państw należących jednocześnie do UE). Zniknął zatem ostatni formalny powód uzasadniający istnienie UZE. W związku z tym 10 państw sygnatariuszy zmodyfikowanego Traktatu Brukselskiego wydało 31 marca 2010 oświadczenie, w którym poinformowało o zakończeniu funkcjonowania UZE do czerwca 2011 roku.
  4. Zgromadzenie UZE istniało od 1954 roku. Zbierało się na sesji plenarnej dwa razy do roku, w celu omówienia wszystkich kwestii związanych z realizacją zmodyfikowanego Traktatu Brukselskiego. W jego ramach działało 6 komisji, które przygotowywały raporty i zalecenia na sesje plenarne. Od 2000, po tym jak Rada UZE przekazała UE swoje zdolności operacyjne i organy, zgromadzenie określiło się jako międzyparlamentarny organ kontroli europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony i w 2008 przyjęło nazwę Europejskiego Zgromadzenia Bezpieczeństwa i Obrony.
  5. Zgromadzenie skupiało parlamentarzystów z 42 państw, w tym wszystkich państw członkowskich UE, 5 członków stowarzyszonych (nienależących do Unii europejskich członków NATO: Albanii, Chorwacji, Islandii, Norwegii i Turcji) oraz 10 partnerów. Zgodnie z regulaminem zgromadzenia, członków sygnatariuszy reprezentowali parlamentarzyści wchodzący w skład delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Skład delegacji pozostałych członków określały poszczególne parlamenty, zgodnie z przypisaną im w regulaminie zgromadzenia liczbą miejsc.
    Polska po wejściu do UE miała w Zgromadzeniu UZE od 2005 roku status członka stowarzyszonego, a od 2008, w związku ze zmianą regulaminu zgromadzenia, status pełnego członka. Delegacja Sejmu i Senatu do zgromadzenia liczyła 12 przedstawicieli (9 posłów, 3 senatorów) i 12 zastępców.
  6. W związku z oświadczeniem sygnatariuszy zmodyfikowanego Traktatu Brukselskiego o jego wypowiedzeniu i zakończeniu do czerwca 2011 roku funkcjonowania UZE, swoją działalność zakończyło także Europejskie Zgromadzenie Bezpieczeństwa i Obrony. Jego ostatnia, 60. sesja odbyła się w maju 2011. Biorąc pod uwagę fakt, że zadanie wypracowania nowej formuły międzyparlamentarnej kontroli wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony przypadło Konferencji Przewodniczących Parlamentów UE (KPPUE), przewodniczący EZBiO przekazał flagę i archiwa zgromadzenia ówczesnej polskiej prezydencji KPPUE w depozyt – do czasu powołania następcy EZBiO.

Aktualizacja: 20.04.2016

* Zgodnie z decyzją z 14 czerwca 2001 Rady UZE, w odniesieniu do okresu po 1 stycznia 2002, państwa członkowskie uznały, że nie ma potrzeby wprowadzania jakichkolwiek formalnych zmian do statusu państw nie będących pełnymi członkami UZE.